اتاق سرور یکی از حساس‌ترین بخش‌های هر سازمان یا مرکز داده است که نیاز به محافظت ویژه در برابر آتش‌سوزی دارد. از آنجایی که در این فضا تجهیزات الکترونیکی گران‌قیمت و اطلاعات مهمی نگهداری می‌شود، اقدامات ایمنی و اطفای حریق در آن اهمیت بالایی دارد. در این مقاله، به بررسی انواع حریق، تجهیزات اطفا، خطرات، و سیستم‌های پیشگیری و مقابله با آتش در اتاق سرور می‌پردازیم.
انواع حریق در اتاق سرور
- حریق الکتریکی (کلاس C): این نوع حریق، شایع‌ترین نوع در اتاق‌های سرور است و ناشی از تجهیزات الکتریکی معیوب، اتصالات ضعیف، یا بار اضافی است.
- حریق ناشی از مواد قابل اشتعال (کلاس A): این نوع حریق، کمتر رایج است، اما می‌تواند ناشی از کاغذ، مقوا، یا سایر مواد قابل اشتعال موجود در اتاق سرور باشد.
- حریق ناشی از افزایش دما و سیستم تهویه ناکارآمد: افزایش دما در اتاق سرور می‌تواند به دلیل نقص در سیستم تهویه رخ دهد و باعث داغ شدن بیش‌ازحد سرورها و رک‌های ذخیره‌سازی داده شود. این شرایط ممکن است منجر به احتراق خودبخودی برخی مواد در دمای بالا شده و خطر آتش‌سوزی را افزایش دهد.
خطرات اتاق سرور برای انسان
- خفگی: در صورت استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق گازی، خطر خفگی برای افرادی که در اتاق سرور حضور دارند، وجود دارد.
- برق‌گرفتگی: در صورت وقوع حریق الکتریکی، خطر برق‌گرفتگی برای افرادی که در تلاش برای اطفاء حریق هستند، وجود دارد.
- آسیب‌های ناشی از دود و گازهای سمی: در هنگام حریق، گازهای سمی و دود تولید می‌شوند که استنشاق آن‌ها می‌تواند برای انسان مضر باشد.
تجهیزات اطفا حریق اتاق سرور
برای کنترل و خاموش کردن آتش در اتاق سرور، باید از تجهیزاتی استفاده شود که ضمن اطفای حریق، کمترین آسیب را به تجهیزات الکترونیکی وارد کنند. این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
- سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک: این سیستم‌ها، با استفاده از گازهای خنثی مانند FM-200 یا IG-541، حریق را بدون آسیب رساندن به تجهیزات الکترونیکی، خاموش می‌کنند.در ادامه درباره این نوع سیستم اطفا حریق اتاق سرور به صورت کامل توضیح داده ایم.
- کپسول‌های آتش‌نشانی مخصوص تجهیزات الکتریکی (اطفا دستی)
– کپسول‌های CO2: برای اطفاء حریق‌های کوچک و موضعی مناسب هستند.
– کپسول پودر خشک مخصوص الکتریکی: برای اطفای حریق در مدارهای الکتریکی و تجهیزات حساس به کار می‌رود.
سیستم اطفا حریق اتوماتیک اتاق سرور
سیستم اطفای حریق اتوماتیک به‌طور خودکار وقوع آتش را تشخیص داده و بدون نیاز به دخالت انسان اقدام به خاموش کردن آن می‌کند. این سیستم‌ها معمولاً از حسگرهای دودی، حرارتی و گازی برای شناسایی علائم اولیه حریق استفاده کرده و پس از تأیید خطر، مکانیسم اطفا را فعال می‌کنند. انتخاب سیستم مناسب برای اتاق سرور به دلیل حساسیت تجهیزات الکترونیکی و داده‌های مهم ذخیره‌شده در آن، نیازمند دقت بالایی است.
انواع سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک مناسب برای اتاق سرور
- سیستم اطفای حریق گازی
یکی از بهترین گزینه‌ها برای اتاق سرور، سیستم‌های اطفای گازی هستند که بدون باقی گذاشتن اثرات مخرب روی تجهیزات الکترونیکی، آتش را خاموش می‌کنند. این سیستم‌ها از گازهای بی‌اثر مانند FM200، Novec 1230، CO2، Inergen و Argonite استفاده می‌کنند که به‌جای کاهش دما، اکسیژن یا زنجیره واکنش‌های شیمیایی حریق را از بین می‌برند. گاز FM200 و Novec 1230 به دلیل عدم ایجاد رطوبت و آسیب به سرورها، عدم هدایت الکتریسیته و سرعت بالای عملکرد، انتخاب‌های ایده‌آلی محسوب می‌شوند. - سیستم اطفای حریق مه خشک (آئروسل)
این سیستم با استفاده از ذرات ریز آئروسل، اکسیژن را در محیط کاهش داده و مانع از ادامه واکنش‌های شیمیایی آتش می‌شود. از آنجایی که مه خشک به‌صورت گازی پخش شده و پس از خاموش شدن آتش ته‌نشین می‌شود، برای محیط‌هایی که رطوبت و آب به تجهیزات آسیب می‌رسانند، گزینه‌ای مناسب است. - سیستم اطفای حریق مبتنی بر CO2
این سیستم گاز دی‌اکسید کربن را در محیط منتشر کرده و اکسیژن را به‌شدت کاهش می‌دهد تا آتش خاموش شود. CO2 قدرت بالایی در اطفای حریق دارد اما به دلیل خطر خفگی برای انسان، استفاده از آن در فضاهای بسته نیازمند اقدامات ایمنی خاصی مانند سیستم‌های هشداردهنده و تخلیه اضطراری است. - سیستم اطفای حریق مه آب
این سیستم از ذرات بسیار ریز آب استفاده می‌کند که بدون ایجاد آسیب جدی به تجهیزات، دما را کاهش داده و از گسترش آتش جلوگیری می‌کند. در مقایسه با سیستم‌های گازی، این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در برخی شرایط می‌تواند مؤثر باشد.
ویژگی‌های کلیدی سیستم اطفای حریق اتوماتیک برای اتاق سرور
- حساسیت بالا و عملکرد سریع: تشخیص و واکنش به آتش در مراحل اولیه برای جلوگیری از گسترش آن
- عدم آسیب به تجهیزات الکترونیکی: استفاده از مواد غیرخورنده و بدون باقی‌مانده (مانند گازهای FM200 و Novec 1230)
- عدم ایجاد هدایت الکتریکی: جلوگیری از ایجاد اتصال کوتاه و آسیب به مدارهای حساس
- پوشش کامل اتاق سرور: توزیع یکنواخت ماده اطفا برای خاموش کردن حریق در تمام نقاط
- امکان اتصال به سیستم‌های اعلام حریق: هماهنگی با سنسورهای دود و حرارت برای فعال‌سازی خودکار
- قابلیت تنظیم فشار و میزان ماده اطفایی: جلوگیری از تخلیه بیش‌ازحد یا کمبود گاز هنگام حریق
- ایمنی برای افراد حاضر در محیط: استفاده از گازهای غیرسمی که برای انسان خطرناک نباشند
سیستم اعلام حریق اتاق سرور
سیستم اعلام حریق اتوماتیک یکی از تجهیزات ایمنی در اتاق‌های سرور است که وقوع آتش را در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص داده و هشدارهای لازم را صادر می‌کند. از آنجایی که تجهیزات سرور نسبت به حرارت و دود بسیار حساس هستند، هرگونه تأخیر در شناسایی حریق می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد. سیستم‌های اعلام حریق در اتاق سرور باید از فناوری‌های پیشرفته برای تشخیص سریع دود، حرارت و گازهای ناشی از حریق استفاده کنند تا پیش از گسترش آتش، اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
اجزای اصلی سیستم اعلام حریق برای اتاق سرور
- سنسورهای دود: از آنجا که بیشتر آتش‌سوزی‌های اتاق سرور با دود همراه هستند، حسگرهای دود نقش مهمی در تشخیص اولیه دارند. انواع حسگرهای دود شامل:
– سنسورهای یونیزاسیون: حساس به ذرات بسیار کوچک دود، مناسب برای آتش‌سوزی‌های سریع
– سنسورهای نوری (فتوالکتریک): حساس به دودهای غلیظ، مناسب برای تشخیص حریق در مراحل اولیه - سنسورهای حرارتی: این سنسورها افزایش ناگهانی دما یا رسیدن به یک دمای خاص را تشخیص داده و هشدار می‌دهند. در اتاق‌های سرور که تهویه مداوم جریان دارد، این سنسورها به‌عنوان مکمل حسگرهای دود به کار می‌روند.
- سنسورهای تشخیص گاز: برخی تجهیزات الکترونیکی هنگام داغ شدن بیش از حد، گازهای خاصی منتشر می‌کنند. سنسورهای تشخیص گاز می‌توانند نشت گازهای خطرناک یا تغییرات غیرعادی در ترکیب هوا را شناسایی کرده و هشدار دهند.
- سیستم‌های تشخیص دود مکشی: یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های اعلام حریق برای اتاق‌های سرور، سیستم‌های مکشی (مانند VESDA) هستند که هوای اتاق را به‌صورت مداوم از طریق لوله‌کشی مخصوص مکش کرده و کوچک‌ترین ذرات دود را در مراحل اولیه تشخیص می‌دهند. این سیستم‌ها حساسیت بسیار بالایی دارند و حتی قبل از تشکیل شعله، امکان شناسایی آتش را فراهم می‌کنند.
- پنل مرکزی اعلام حریق: این پنل اطلاعات دریافت‌شده از حسگرها را پردازش کرده و در صورت تشخیص آتش، هشدارها را به سیستم‌های اطفای حریق، مدیران مرکز داده و واحدهای آتش‌نشانی ارسال می‌کند.
- آژیرها و فلاشرهای هشداردهنده: برای اعلام خطر به کارکنان و فعال‌سازی اقدامات اضطراری، سیستم‌های هشداردهنده صوتی و نوری در بخش‌های مختلف اتاق سرور نصب می‌شوند.
- ارتباط با سیستم اطفای حریق اتوماتیک: سیستم اعلام حریق باید بتواند در صورت تأیید وقوع حریق، به‌صورت خودکار سیستم اطفای حریق (مانند FM200 یا Novec 1230) را فعال کند تا آتش قبل از گسترش مهار شود.
ویژگی‌های کلیدی سیستم اعلام حریق مناسب برای اتاق سرور
- تشخیص سریع و دقیق: استفاده از حسگرهای حساس به دود و حرارت برای جلوگیری از گسترش آتش
- حداقل خطای هشدار کاذب: جلوگیری از فعال شدن غیرضروری سیستم اطفای حریق که ممکن است به تجهیزات آسیب بزند
- اتصال به سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک: توانایی فعال‌سازی خودکار سیستم خاموش‌کننده آتش
- مانیتورینگ 24 ساعته: پایش دائمی وضعیت اتاق سرور و اعلام هرگونه ناهنجاری
- پشتیبانی از هشدارهای چندسطحی: اطلاع‌رسانی به تیم‌های مدیریت بحران، نیروهای آتش‌نشانی و کارکنان فنی
- قابلیت یکپارچه‌سازی با سیستم‌های کنترل هوشمند ساختمان (BMS) برای نظارت بهتر
درب ضد حریق اتاق سرور
درب‌های ضد حریق اتاق سرور نقش بسیار مهمی در جلوگیری از گسترش آتش و دود دارند و دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- مقاومت در برابر حرارت بالا (معمولاً بین 60 تا 240 دقیقه)
- جنس فولادی یا آلومینیومی با پوشش مقاوم در برابر آتش
- دارای نوار درزگیر دود و حرارت برای جلوگیری از ورود دود به دیگر بخش‌ها
- مجهز به قفل‌های خودکار و سیستم بسته شدن خودکار هنگام حریق
رنگ ضد حریق اتاق سرور
رنگ ضد حریق اتاق سرور به عنوان یک پوشش محافظتی عمل کرده و مانع از گسترش شعله در هنگام آتش‌سوزی می‌شود. این رنگ معمولاً از ترکیبات منبسط‌شونده ساخته شده که در دمای بالا واکنش نشان داده و یک لایه ضخیم و عایق ایجاد می‌کند تا از انتقال حرارت به سطوح زیرین جلوگیری کند. مقاومت بالای این رنگ در برابر حرارت باعث کاهش سرعت پیشروی آتش شده و فرصت بیشتری برای اطفای حریق فراهم می‌آورد. همچنین، این پوشش از انتشار گازهای سمی و دود حاصل از سوختن سطوح جلوگیری کرده و ایمنی فضای سرور را افزایش می‌دهد. رنگ‌های ضد حریق معمولاً بر روی سطوح فلزی، دیوارها و سقف اعمال شده و در کنار سایر سیستم‌های ایمنی، نقش مهمی در کاهش خسارات ناشی از حریق دارند.
دیوارپوش ضد حریق اتاق سرور
دیوارپوش ضد حریق اتاق سرور با استفاده از متریال مقاوم در برابر آتش، خطر گسترش حریق را کاهش می‌دهد. این دیوارپوش‌ها معمولاً از موادی مانند ورق‌های گچ ضد حریق، کامپوزیت‌های مقاوم و ساندویچ پانل‌های ضد آتش ساخته می‌شوند که توانایی تحمل دماهای بالا را دارند. استانداردهای بین‌المللی مانند UL و NFPA میزان مقاومت این دیوارپوش‌ها را تأیید کرده و اطمینان می‌دهند که در برابر حرارت شدید عملکرد مطلوبی خواهند داشت. یکی از ویژگی‌های مهم این پوشش‌ها، عدم تولید دود و گازهای سمی هنگام آتش‌سوزی است که از بروز مشکلات تنفسی و افزایش خطرات جانی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، وزن سبک و نصب آسان این دیوارپوش‌ها باعث کاهش فشار بر سازه ساختمان شده و امکان اجرای سریع آن را در محیط‌های حساس مانند اتاق سرور فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها در کنار یکدیگر موجب افزایش ایمنی و کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی در مراکز داده و سرورها می‌شوند.
