شیر هیدرانت ایستاده آتش نشانی چیست؟
شیر ایستاده آتشنشانی یا شیر هیدرانت ایستاده یکی از مهم‌ترین تجهیزات اطفای حریق در فضاهای شهری و صنعتی است که برای تامین سریع و آسان آب در زمان بروز آتش‌سوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیر مستقیماً به شبکه آب شهری یا شبکه مخصوص اطفای حریق متصل می‌شود و در زمان آتش‌سوزی توسط آتش‌نشانان برای برداشت سریع آب به کار می‌رود.
محل‌های مورد استفاده شیر ایستاده آتشنشانی
- حاشیه خیابان‌ها و کوچه‌های شهری (مطابق طرح‌های آتشنشانی)
- محوطه‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها
- اطراف ساختمان‌های بزرگ مسکونی و تجاری
- در نزدیکی انبارها، مراکز خرید و بیمارستان‌ها
- پارک‌ها، محوطه‌های نمایشگاهی و فرودگاه‌ها
مزایای استفاده از شیر آتشنشانی ایستاده
- دسترسی سریع و آسان آتش‌نشانان به آب
- ظرفیت دبی بالا (معمولاً بین 500 تا 1500 گالن در دقیقه)
- سازگاری با اتصالات شیلنگ آتشنشانی
- نگهداری و تست ساده
- قابلیت کارکرد در شرایط اضطراری بدون نیاز به برق یا تجهیزات خاص
مشخصات فنی شیر هیدرانت آتشنشانی ایستاده
| ردیف | عنوان ویژگی | مشخصات فنی / توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | تعداد خروجی‌ها | 2 خروجی 2.5 اینچ + 1 خروجی 4 یا 4.5 اینچ (در مدل‌های پیشرفته‌تر) |
| 2 | فشار کاری | 16 بار (PN16) |
| 3 | فشار تست هیدرواستاتیک | حداقل 24 بار |
| 4 | مکانیزم عملکرد | باز و بسته شدن با آچار اختصاصی از طریق چرخش ساقه |
| 5 | مکانیزم تخلیه | تخلیه خودکار آب پس از بسته شدن برای جلوگیری از یخ‌زدگی |
| 6 | متریال بدنه | چدن داکتیل GGG40 یا GGG50 |
| 7 | متریال درپوش‌ها | آلومینیوم یا چدن با پوشش ضد زنگ |
| 8 | قطعات داخلی | فولاد ضد زنگ یا برنج |
| 9 | لاستیک‌ها | NBR یا EPDM مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی |
| 10 | پیچ و مهره‌ها | استنلس استیل یا فولاد گالوانیزه |
| 11 | رنگ و پوشش بدنه | اپوکسی پودری الکترواستاتیک (قرمز – RAL 3000) با ضخامت حداقل 100 میکرون |
| 12 | استاندارد ساخت | EN 14384 یا BS 750 یا DIN 3222 |
| 13 | گواهی‌نامه‌ها و تأییدیه‌ها | CE – ISO 9001 – تأییدیه سازمان آتشنشانی – تطابق با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان |
| 14 | مکانیزم ایمنی | درپوش زنجیردار – شیر ضد برگشت – قفل مخصوص – قطعات قابل تعمیر |
| 15 | قابلیت نصب مانیتور | دارد (در صورت وجود خروجی 4 یا 4.5 اینچ) |
| 16 | جهت باز شدن | معمولاً در جهت عقربه‌های ساعت (مطابق با دستور سازنده) |
| 17 | ارتفاع شیر | بین 90 تا 110 سانتی‌متر (مدل‌های متداول) |
| 18 | قطر ورودی فلنج‌دار | 4 یا 6 اینچ (DN100 / DN150) |
| 19 | وزن تقریبی | 50 تا 90 کیلوگرم بسته به مدل و جنس |
| 20 | رنگ شناسایی | قرمز روشن برای شناسایی سریع توسط آتش‌نشان‌ها |
اجزای تشکیل‌دهنده شیر آتشنشانی ایستاده خیابانی
| کد قطعه | نام قطعه | کارکرد و توضیح عملکرد |
|---|---|---|
| K8101 | Alemit Fitting | گریس‌خور برای روانکاری بخش‌های متحرک داخلی |
| K8102 | Operating Stem Nut | مهره بالای ساقه برای انتقال چرخش دسته به ساقه شیر |
| K8103 | Dirt Shield | محافظ ورود ذرات و آلودگی از بالا |
| K8104, K8105 | Stem Lock Nut + O-Ring | نگهدارنده مهره ساقه و جلوگیری از نشتی |
| K8106 | Thrust Washer | تحمل فشار محوری هنگام باز و بسته کردن |
| K8107 | Hydrant Cap/Bonnet | سرپوش بالایی شیر |
| K8108, K8109 | Cap Bolts & Nuts + O-Ring | اتصال و آب‌بندی درپوش بالا |
| K8110 | Hydrant O-Ring (قسمت اتصال بدنه به بدنه بالایی) | جلوگیری از نشتی بین اجزا |
| K8111 | Hydrant Cap O-Ring | آب‌بندی نهایی درپوش |
| K8112 | Upper Stem | بخش بالایی ساقه که نیروی چرخش را منتقل می‌کند |
| K8115 | Upper Barrel Nozzle Section | بخش بالایی بدنه شیر با خروجی نازل |
| K8116, K8117 | Stem Break Coupling + Bolts | اتصال شکستنی ساقه برای جلوگیری از آسیب کامل در تصادف |
| K8118 | Breaking Ring/Traffic Flange | فلنج شکستنی مخصوص ایمنی در برخورد خودرو |
| K8120 | O-Ring | آب‌بندی داخل شیر |
| K8122R | Coupling Pin | اتصال ساقه‌ها |
| K8123 | Lower Stem | بخش پایینی ساقه تا شیر اصلی داخل زمین |
| K8125 | Lower Barrel | بدنه پایینی شیر بین لوله اصلی و خروجی |
| K8126A/B | Seat Ring O-Ring + Insert Retaining Ring | قطعات نگهدارنده و آب‌بند نشیمن شیر اصلی |
| K8127 | Seat Ring Insert | نشیمن‌گاه اصلی شیر (قسمت آب‌بندی با دیسک) |
| K8128 | Seat Ring | قسمت آب‌بند اصلی در انتهای مسیر آب |
| K8129 | Drain Tube | لوله تخلیه آب باقیمانده در بدنه |
| K8130, K8131, K8132 | Main Valve + O-Ring + Retaining Nut | شیر اصلی (دیسک) که با چرخاندن ساقه باز یا بسته می‌شود |
| K8133 | Bottom Plate | صفحه نگهدارنده در پایین شیر |
| K8134, K8135 | Elbow + پیچ‌های اتصال | زانویی اتصال با خط لوله اصلی |
| K8136, K8137 | Drain Valve + Facing Insert | شیر تخلیه داخلی برای خشک‌سازی بدنه پس از استفاده |
| K8140 | Hose Nozzle | خروجی اتصال شیلنگ آتشنشانی |
| K8141–K8144 | قطعات نازل شیلنگ: گسکت، کلاهک، اورینگ | اجزای مربوط به آب‌بندی و پوشش نازل‌ها |
| K8145, K8146 | Head Set Screw + Breaking Ring Straps | پیچ‌های مهار هد و تسمه‌های ایمنی برای بخش‌های شکستنی |
ضوابط نصب شیر آتش نشانی ایستاده خیابانی
📍جانمایی و فواصل مجاز نصب شیرهای هیدرانت ایستاده
- در مناطق با خطر آتش‌سوزی کم (مانند مناطق مسکونی با تراکم کم)، فاصله بین شیرهای آتشنشانی باید به‌گونه‌ای باشد که در هر نقطه از شهر بتوان حداکثر از فاصله 150 متری به یک شیر دسترسی داشت.
- در مناطق با خطر آتش‌سوزی بالا (مانند مناطق صنعتی یا تجاری پرتراکم)، این فاصله به 50 تا 75 متر کاهش می‌یابد.
- در مناطقی که فاصله بین تقاطع‌ها بیش از 105 تا 120 متر است، نصب شیرهای هیدرانت در بین آن‌ها توصیه می‌شود.
📍 مکان‌های پیشنهادی برای نصب شیر ایستاده اتش نشانی:
- تقاطع‌های اصلی و چهارراه‌ها
- ورودی‌های اصلی ساختمان‌های بزرگ، بیمارستان‌ها، مدارس و مراکز تجاری
- نزدیکی انبارها و مراکز صنعتی
📍 دسترسی:
- شیرهای هیدرانت باید در مکان‌هایی با دید مناسب و دسترسی آسان برای آتش‌نشانان نصب شوند.
- از نصب شیرها در مکان‌هایی که ممکن است توسط وسایل نقلیه پارک شده، پوشش گیاهی یا سایر موانع مسدود شوند، خودداری شود.
🛠️ ضوابط فنی نصب و اجرا شیر هیدرانت ایستاده
- نصب عمودی و تراز: شیر هیدرانت باید به‌صورت کاملاً عمودی و تراز نصب شود، به‌گونه‌ای که بدنه قرمز و رینگ فیوز اتصال آن بیرون از سطح زمین قرار گیرد.
- استفاده از منهول بتنی: در صورت نیاز به دفن شیر، می‌توان از چاهک‌های بتنی به‌عنوان منهول استفاده کرد. مساحت منهول باید حداقل 1.5 متر مربع و مجهز به درب فلزی لولایی برای دسترسی آسان باشد.
- بستر زیرین: بستر زیرین شیر باید بتنی و کاملاً مهار شده باشد. در صورت نصب در منهول، استفاده از کمربندهای فولادی برای مهار شیر از لرزش‌های احتمالی الزامی است.
- اتصالات و آب‌بندی: برای اتصال فلنج شیر از واشر آب‌بندی مناسب و پیچ و مهره‌های استاندارد استفاده شود.
- نگهداری و حمل‌ونقل: قبل از نصب، شیرها باید در محل‌های سرپوشیده و مناسب نگهداری شوند. برای جابجایی شیر از وسایل مناسب استفاده شود و از پرتاب آن خودداری گردد.
- استفاده از آچار مخصوص: طراحی سوپاپ، محور و آچار مخصوص شیر به‌گونه‌ای است که به‌راحتی و توسط یک فرد عادی باز و بسته گردد. از استفاده هرگونه ابزار نامناسب یا نیروهای مازاد جهت باز و بسته کردن شیر خودداری شود.
- درپوش‌ها و لوازم جانبی: پس از هر بار استفاده از شیر و اطمینان از بسته شدن کامل آن، درپوش خروجی شیر مجدداً سر جای خود بسته شود. در صورت مفقود شدن هرگونه وسایل جانبی شیر مانند درپوش، زنجیر و… نسبت به تأمین و نصب مجدد آن اقدام شود.
- صافی و جلوگیری از ورود اجسام خارجی: برای جلوگیری از ورود اشیاء و اجسام خارجی به داخل خطوط لوله و داخل شیر از صافی مناسب استفاده شود.
⚠️ الزامات ایمنی و نگهداری شیر ایستاده آتش نشانی
- مکانیزم تخلیه خودکار: شیر آتشنشانی باید دارای مکانیزم تخلیه خودکار آب باشد که با بسته شدن شیر، آب موجود در ستون شیر را در مدت زمان معینی تخلیه کند تا از یخ‌زدگی در فصل زمستان جلوگیری شود.
- علامت‌گذاری و شناسایی: کلیه شیرهای آتشنشانی باید به‌طور مشخص و واضح و به‌صورت محو نشدنی علامت‌گذاری شوند. نوشته‌ها باید حاوی کلمات «شیر آتشنشانی»،نام، مشخصات و علامت تجارتی سازنده، شماره سریال و سال ساخت باشد.
- تست و نگهداری دوره‌ای: تست عملکرد و فشار شیرهای هیدرانت باید به‌صورت سالانه انجام شود تا از عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.
- ممنوعیت سد معبر: پارک کردن یا سد معبر در مقابل شیر آتشنشانی تا فاصله 5 متری ممنوع است، زیرا در لحظه بروز آتش‌سوزی، شیر آتشنشانی باید در دسترس باشد.
❄️ حفاظت در برابر یخ‌زدگی:
- در مناطق سردسیر، استفاده از شیرهای هیدرانت با مکانیزم تخلیه خودکار آب برای جلوگیری از یخ‌زدگی توصیه می‌شود.
تصویر نشان‌دهنده‌ی نحوه‌ی نصب استاندارد شیر هیدرانت ایستاده آتشنشانی است که به شبکه‌ی اصلی آب‌رسانی متصل می‌شود. شیر هیدرانت ایستاده در بالای سطح زمین و در نزدیکی جدول خیابان نصب می‌گردد و از طریق لوله‌ای به لوله‌ی اصلی تأمین آب متصل است. برای کنترل جریان آب، یک شیر فلکه پیش از انشعاب هیدرانت نصب می‌شود که دسترسی به آن از طریق یک جعبه شیر بتنی با درپوش فلزی فراهم است. در محل اتصال‌ها، از مهارکننده‌های فشار و بلوک‌های بتنی استفاده می‌شود تا از جدا شدن اتصالات در برابر فشار آب جلوگیری شود. همچنین در پایه‌ی شیر هیدرانت، یک حوضچه شنی تعبیه می‌شود تا آب باقیمانده پس از بسته شدن شیر به زمین نفوذ کند و از یخ‌زدگی در فصل سرما جلوگیری شود. این نوع طراحی موجب ایمنی، دوام و دسترسی سریع آتش‌نشان‌ها در مواقع اضطراری می‌شود.
قیمت شیر آتش نشانی ایستاده
قیمت شیر آتش نشانی ایستاده بسته به عوامل مختلفی مانند جنس بدنه (چدن داکتیل یا چدن خاکستری)، تعداد خروجی‌ها (دو یا سه خروجی)، سایز ورودی و خروجی‌ها (معمولاً 4 یا 6 اینچ)، برند سازنده (داخلی یا خارجی)، وجود تأییدیه‌های سازمان آتشنشانی و همچنین تجهیزات جانبی مانند درپوش، فلنج، کوپلینگ و رنگ اپوکسی مقاوم متغیر است. در بازار ایران، قیمت این شیرها به‌طور تقریبی بین ۱۰ تا ۲۵ میلیون تومان برای مدل‌های استاندارد با تأییدیه معتبر نوسان دارد. شیرهای با کیفیت بالاتر یا برندهای اروپایی ممکن است قیمت‌های بالاتری نیز داشته باشند. همچنین هزینه نصب، حفاری، شیر قطع کن، بتن‌ریزی پایه و اتصالات نیز باید به‌صورت جداگانه در نظر گرفته شود.
در صورت تمایل، می‌توانید جهت دریافت قیمت دقیق و به‌روز شیر هیدرانت ایستاده با کارشناسان فروش آکا ایمن تماس بگیرید، یا فرم استعلام قیمت را در سایت تکمیل نمایید تا کارشناسان ما در اسرع وقت با شما تماس بگیرند.
