مواد داخل کپسول آتش نشانی پودر و گاز چیست؟
- پودر خاموش کننده
پودر موجود در این کپسول‌ها عمدتاً شامل ترکیبات شیمیایی خاصی است که برای مهار آتش طراحی شده‌اند. در ادامه درباره انواع این پودرها توضیح داده شده است. - گاز محرک (گاز فشاردهنده)
در کپسول‌های آتش‌نشانی، برای خارج کردن پودر، گازی فشرده به‌عنوان نیروی محرکه استفاده می‌شود که رایج‌ترین آنها گاز نیتروژن یا گاز دی‌اکسید کربن است. در صورت تمایل، می‌توانید مقاله “کپسول آتش نشانی از چه گازی پر شده است؟“را مطالعه کنید.
مواد تشکیل دهنده پودر کپسول آتش نشانی
پودر داخل کپسول بسته به نوع آتش، شامل مواد شیمیایی مختلفی است. مهم‌ترین انواع پودرهای خاموش‌کننده عبارت‌اند از:
- پودر بی‌کربنات سدیم
– مناسب برای آتش‌های کلاس B و C (مایعات و گازهای قابل اشتعال)
– هنگام تماس با آتش، تجزیه حرارتی شده و گاز CO₂ تولید می‌کند که اکسیژن را از شعله دور می‌کند.
– به دلیل مقرون‌به‌صرفه بودن و تأثیر سریع، یکی از رایج‌ترین پودرهای استفاده‌شده در خاموش‌کننده‌ها است.
– دارای پایداری شیمیایی بالا و غیرسمی است. - پودر بی‌کربنات پتاسیم
– مناسب برای آتش‌های کلاس B و C- عملکردی مشابه بی‌کربنات سدیم دارد اما تأثیر خاموش‌کنندگی قوی‌تری دارد. (اثر خاموش‌کنندگی 2 برابر قوی‌تر از بی‌کربنات سدیم است.)
– در صنایع نفتی و پتروشیمی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از سوخت‌های هیدروکربنی استفاده می‌شود. - پودر فسفات آمونیوم
– این نوع پودر دارای خاصیت چندمنظوره (ABC) است، یعنی می‌تواند آتش‌های کلاس A (جامدات مانند چوب، کاغذ و پارچه)، کلاس B (مایعات قابل اشتعال) و کلاس C (تجهیزات الکتریکی) را خاموش کند.
– هنگام تماس با شعله، به یک ماده چسبنده تبدیل شده و یک لایه محافظ روی مواد در حال سوختن ایجاد می‌کند که از رسیدن اکسیژن به آنها جلوگیری می‌کند.
– اسید فسفریک تولید شده، لایه‌ای محافظ روی مواد ایجاد کرده و از شعله‌ور شدن مجدد جلوگیری می‌کند. - پودر کلرید پتاسیم
– مناسب برای آتش‌های کلاس B و C
– به دلیل تحمل حرارت بالا، در آتش‌سوزی‌های هیدروکربنی و نفتی استفاده می‌شود.
– نسبت به پودرهای بی‌کربناتی، اثر باقی‌مانده کمتری دارد و به تجهیزات آسیب نمی‌زند. - پودر اختصاصی برای آتش‌های فلزات (کلاس D)
– مناسب برای آتش‌های فلزات قابل اشتعال مانند منیزیم، سدیم، آلومینیوم و لیتیم
– شامل پودر گرافیت، سدیم کلرید یا پودر تالک است.
– این پودرها هنگام تخلیه، لایه‌ای ضخیم روی سطح فلز ایجاد کرده و از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می‌کنند.
مضرات پودر کپسول آتش نشانی
پودر کپسول آتش‌نشانی، با وجود مزایای زیادی که در خاموش کردن آتش دارد، دارای برخی مضرات نیز هست:
- کاهش دید در محیط‌های بسته: هنگام تخلیه، پودر به‌صورت گسترده در هوا پخش شده و می‌تواند دید را محدود کند، که در شرایط اضطراری مشکل‌ساز است.
- آسیب به تجهیزات الکترونیکی: پودر خشک می‌تواند به داخل دستگاه‌های الکترونیکی نفوذ کرده و باعث خوردگی، آسیب یا اختلال در عملکرد آنها شود.
- بر جای ماندن اثرات پودری: پس از استفاده، پودر خاموش‌کننده به سطوح مختلف می‌چسبد و تمیز کردن آن دشوار است، به‌خصوص در محیط‌های صنعتی یا اداری.
- مشکلات تنفسی و تحریک پوست: استنشاق پودر می‌تواند باعث تحریک دستگاه تنفسی شود و تماس آن با پوست یا چشم ممکن است حساسیت یا سوزش ایجاد کند.
- عدم کارایی در آتش‌سوزی‌های روغن و چربی آشپزخانه: پودرهای معمولی برای خاموش کردن آتش‌های ناشی از روغن‌های آشپزی (کلاس F) مناسب نیستند و ممکن است باعث پخش شدن بیشتر آتش شوند.
- احتمال کلوخه شدن در طول زمان: اگر کپسول برای مدت طولانی بدون استفاده باقی بماند، ممکن است پودر درون آن فشرده و کلوخه شود که روی عملکرد آن تأثیر منفی می‌گذارد.
مواد داخل کپسول آتش نشانی کربن دی اکسید چیست؟
کپسول CO₂ برخلاف کپسول‌های پودر و گاز، تنها یک ماده خاموش‌کننده دارد که همان گاز دی‌اکسید کربن (CO₂) است. این گاز درون کپسول تحت فشار بسیار بالا (حدود 800 تا 1000 PSI) به‌صورت مایع نگهداری می‌شود. هنگامی که کپسول فعال می‌شود، CO₂ مایع از نازل خارج شده و به‌سرعت تبخیر شده و به گاز تبدیل می‌شود، که باعث کاهش دما و خاموش کردن آتش می‌شود.
مواد داخل کپسول آتش نشانی آب و گاز
- آب به‌عنوان ماده خاموش‌کننده
کپسول‌های آتش‌نشانی آب، از آب به‌عنوان ماده خاموش‌کننده اصلی استفاده می‌کنند. آب با جذب گرما، دمای ماده در حال سوختن را کاهش می‌دهد و با تبخیر شدن، بخار آب ایجاد می‌کند که اکسیژن اطراف شعله را کاهش داده و آتش را خفه می‌کند. همچنین، لایه‌ای از رطوبت روی ماده در حال سوختن ایجاد می‌کند که از گسترش آتش و شعله‌ور شدن مجدد جلوگیری می‌کند. - گاز محرک (نیروی فشاری برای خارج کردن آب)
در کپسول‌های آتش‌نشانی، برای خارج کردن پودر، گازی فشرده به‌عنوان نیروی محرکه استفاده می‌شود که رایج‌ترین آنها گاز نیتروژن یا گاز دی‌اکسید کربن است.
مواد داخل کپسول آتش نشانی فوم
- محلول کف‌ساز (ماده خاموش‌کننده اصلی)
معمولاً آب به‌عنوان پایه اصلی محلول استفاده می‌شود. حاوی مواد شیمیایی کف‌ساز است که باعث ایجاد حباب‌های پایدار و سبک می‌شود. این محلول در هنگام تخلیه، فوم تولید کرده و روی سطح آتش را می‌پوشاند.
مواد تشکیل‌دهنده فوم شامل:
– مواد فعال سطحی: باعث کاهش کشش سطحی آب شده و به تشکیل کف کمک می‌کنند.
– مواد تثبیت‌کننده: باعث پایداری کف و جلوگیری از تجزیه سریع آن می‌شوند.
– عوامل مقاوم در برابر حلال‌ها: در برخی مدل‌ها برای مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قطبی (مانند الکل‌ها) اضافه می‌شود. - گاز محرک (برای ایجاد فشار و تخلیه فوم)
معمولاً از نیتروژن (N₂) یا دی‌اکسید کربن (CO₂) برای تحت فشار قرار دادن محلول و خروج آن از نازل استفاده می‌شود.
سوالات متداول
پودر داخل کپسول آتش نشانی چیست؟
پودر داخل کپسول آتش‌نشانی معمولاً از ترکیباتی مانند بی‌کربنات سدیم، بی‌کربنات پتاسیم و فسفات آمونیوم تشکیل شده است. این ترکیبات با ایجاد یک لایه محافظ روی آتش و واکنش با شعله، احتراق را متوقف می‌کنند.
داخل کپسول آتش نشانی پودری چه ماده ای قرار دارد و آن ماده چه حالتی دارد؟
داخل کپسول آتش‌نشانی پودری، پودر خاموش‌کننده قرار دارد که معمولاً شامل بی‌کربنات سدیم، بی‌کربنات پتاسیم یا فسفات آمونیوم است. این ماده به حالت جامد (پودر ریز و خشک) بوده و برای خاموش کردن آتش از طریق قطع واکنش احتراق و جلوگیری از دسترسی اکسیژن به شعله استفاده می‌شود.
در کپسول آتش نشانی جای خالی وجود دارد؟
بله، در کپسول آتش‌نشانی معمولاً مقداری فضای خالی وجود دارد که دو نقش مهم ایفا می‌کند. اول اینکه این فضا به گاز محرک مانند نیتروژن یا دی‌اکسید کربن اجازه می‌دهد تا فشار لازم برای خروج پودر را تأمین کند، بدون اینکه فشار داخل کپسول بیش از حد افزایش یابد. دوم اینکه در کپسول‌های پودری، این فضای خالی مانع از کلوخه شدن و فشردگی پودر می‌شود، به‌طوری‌که هنگام تکان دادن، پودر به‌خوبی جابه‌جا شده و عملکرد بهتری داشته باشد. بنابراین، کپسول‌های آتش‌نشانی هیچ‌گاه به‌طور کامل پر نمی‌شوند و همیشه مقداری فضای خالی در داخل آنها در نظر گرفته می‌شود.
پودر pkp چیست؟
پودر PKP (پودر بی‌کربنات پتاسیم) یک نوع پودر خاموش‌کننده است که برای مهار آتش‌های کلاس B (مایعات قابل اشتعال) و C (گازهای قابل اشتعال) استفاده می‌شود. این پودر از ترکیب بی‌کربنات پتاسیم (KHCO₃) به‌دست می‌آید و در مقایسه با پودرهای مشابه، تأثیر خاموش‌کنندگی قوی‌تری دارد. زمانی که این پودر بر روی آتش ریخته می‌شود، گاز دی‌اکسید کربن تولید می‌کند که با جدا کردن اکسیژن از شعله، آتش را خاموش می‌کند. پودر PKP در صنایع مختلف مانند نفت، گاز و پتروشیمی که آتش‌سوزی‌های ناشی از مواد قابل اشتعال رایج است، به‌ویژه کاربرد دارد و در عین حال به تجهیزات آسیب کمتری وارد می‌کند.
