کپسول آتشنشانی هالون امروزه دیگر در استفاده عمومی کاربردی ندارد، چرا که به دلیل اثرات مخرب آن بر لایه اُزن، تولید و مصرف آن در بیشتر کشورها از جمله ایران ممنوع یا به‌شدت محدود شده است. با این حال، برای آشنایی و افزایش دانش در زمینه تجهیزات اطفای حریق، در ادامه به معرفی این نوع کپسول، ویژگی‌ها، مزایا، معایب و جایگزین‌های آن می‌پردازیم.
معرفی کپسول آتش نشانی هالون
گاز هالون یک ترکیب هالوژنه شامل کربن، فلوئور، کلر و برم است که به صورت گاز تحت فشار در مخزن نگهداری می‌شود. رایج‌ترین انواع آن:
- Halon 1211 (CF₂ClBr): مناسب برای استفاده دستی (در کپسول‌های قابل حمل)
- Halon 1301 (CF₃Br): استفاده در سیستم‌های ثابت اطفای حریق
هالون با قطع واکنش زنجیره‌ای احتراق در سطح مولکولی آتش را خاموش می‌کند، نه با سرد کردن یا خفگی (مثل CO₂ یا آب). این باعث می‌شود:
- عملکرد سریع و مؤثر داشته باشد
- بدون باقی گذاشتن رطوبت یا رسوب خاموش کند
- برای وسایل الکترونیکی و حساس مناسب باشد
کاربرد کپسول اتش نشانی هالوژن
- مراکز داده (Data Center)
- اتاق سرور
- هواپیما و تجهیزات نظامی
- اتاق‌های کنترل و مراکز مخابراتی
- موزه‌ها و اماکن دارای اشیای ارزشمند
مزایا کپسول هالوژن
- بدون آسیب به تجهیزات الکترونیکی
- فاقد باقیمانده یا آلودگی بعد از تخلیه
- اثر سریع در خاموش کردن آتش
- کارایی بالا در آتش‌سوزی‌های نوع B (مایعات قابل اشتعال) و C (الکتریکی)
معایب و محدودیت‌های کپسول آتش نشانی هالوژنه
- اثر تخریبی بر لایه اُزن: گاز هالون دارای اثر گلخانه‌ای شدید و مخرب لایه ازن است.
- ممنوعیت تولید جدید طبق پروتکل مونترال: از سال 1994 تولید و استفاده از هالون در کشورهای عضو، از جمله ایران، ممنوع یا محدود شده است. تنها در برخی موارد خاص (نظامی، هوانوردی) مجاز است.
- خطرات سلامتی در فضاهای بسته: استنشاق هالون در مقادیر زیاد ممکن است سمی و خطرناک باشد.
جایگزین‌های هالوژن آتش نشانی
به دلیل ممنوعیت و نگرانی‌های زیست‌محیطی، مواد جایگزین به بازار معرفی شده‌اند:
- FM-200 (HFC-227ea): عملکرد مشابه هالون، بدون تخریب لایه ازن
- Novec 1230: غیر سمی، زیست‌سازگار، و قابل اطمینان
- Inergen (ترکیب گازهای بی‌اثر): کاهش اکسیژن برای اطفای حریق، بی‌خطر برای انسان
تولید و استفاده از کپسول آتش نشانی هالون در ایران
در حال حاضر، تولید و استفاده از کپسول‌های آتشنشانی حاوی گاز هالون در ایران به‌شدت محدود شده است. این محدودیت به دلیل تعهدات بین‌المللی ایران به پروتکل مونترال برای کاهش مواد مخرب لایه اُزن اعمال شده است، چرا که هالون‌ها با وجود کارایی بالای خود در خاموش‌کردن آتش، اثرات زیست‌محیطی بسیار مخربی دارند. در نتیجه، واردات، تولید و استفاده از هالون‌های جدید ممنوع شده و صرفاً در برخی کاربردهای خاص و حیاتی مانند تجهیزات نظامی یا هوانوردی با شرایط خاص و به‌صورت بازیافتی ممکن است مجاز باشد. در سطح بازار نیز استفاده از جایگزین‌هایی مانند گاز FM-200 و CO₂ به‌عنوان راه‌حل‌های ایمن‌تر و سازگارتر با محیط زیست رایج‌تر شده است.
خرید کپسول آتش نشانی از فروشگاه تجهیزات آتش نشانی آکا ایمن
