هر سامانه اعلام حریقِ قدرتمند، تنها زمانی ارزش خود را نشان میدهد که در مواقع حیاتی عملکرد صحیح داشته باشد. سرویس و نگهداری منظم سیستم اعلام حریق باعث میشود تا دستگاه بهصورت مستمر آماده باشد، از خرابی در زمان بحران جلوگیری شود و عمر تجهیزات افزایش یابد. در این مقاله قصد داریم چک لیستی عملی، دقیق و کاربردی برای سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق ارائه دهیم که هم برای مدیران ساختمان و هم برای پیمانکاران مفید است.
اگر به دنبال تجهیزات متناسب با نیاز پروژه خود هستید، پیشنهاد میکنم نگاهی به تجهیزات سیستم اعلام حریق در سایت آکا ایمن بیندازید تا از کیفیت، استاندارد بودن و پشتیبانی مطمئن بهرهمند شوید.
اهمیت سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق
نگهداری دورهای سیستم اعلام حریق نه تنها یک الزام قانونی و ایمنی است، بلکه باعث کاهش هزینههای ناشی از خرابی ناگهانی، جلوگیری از اعلامات کاذب و افزایش عمر مفید تجهیزات میشود. بسیاری از خرابیها پیش از وقوع حادثه در بازرسیهای دورهای قابل کشف و رفع هستند. استانداردهای بینالمللی همچون NFPA بر ضرورت بازرسی، تست و نگهداری منظم تأکید دارند.
همچنین بخشهای حساس مانند دتکتورها، آژیرها و شستیها باید تحت بازدید منظم باشند تا اطمینان حاصل شود که در زمان وقوع حریق، هشدار لازم صادر میشود.
در مقاله «اعلام حریق برای چه ساختمان هایی الزامی است؟» بحث شده است که در چه پروژهها و بناهایی باید سیستم اعلام حریق نصب شود. این بحث به شما کمک میکند هنگام نگهداری بدانید چه سیستمهایی مشمول قانون هستند و باید توجه بیشتری به نگهداری آنها بدهید.
برنامه نگهداری سیستم های اعلام حریق
برای اینکه نگهداری سیستم مؤثر و عملی باشد، باید فواصل معینی برای بازدیدها، تستها و تعمیرات تعیین شود. در ادامه یک برنامه پیشنهادی مطابق با بهترین روشها آورده شده است:
| بازه زمانی | اقدامات پیشنهادی | توضیح یا نکات مهم |
|---|---|---|
| ماهیانه | بازدید بصری، بررسی وضعیت باتریها، کنترل خطاها | بررسی پنل (LEDها، خطاها)، باتریها، سیمکشی ظاهری |
| سهماهه | تست دتکتورها و شستیها، بررسی اتصالها | تشخیص عملکرد صحیح دستگاههای اعلان حریق |
| ششماهه | تست کامل سیستم، بررسی عملکرد آژیرها، بررسی ارتباط بین اجزا | عملکرد کامل زونها، نقاط اعلان، برقراری ارتباط بین اجزا |
| سالیانه | بازبینی جامع، کالیبراسیون دتکتورها، تست باتری با بار کامل، بازبینی کلی شبکه اعلام | مطابقت با الزامات NFPA و مقررات محلی |
توضیحات تکمیلی:
- در بازدید ماهانه، باید پنل کنترل مرکزی بررسی شود، LEDها وضعیت نرمال باشند و هیچ خطای بزرگ نداشته باشند.
- در سهماهه باید تست عملکرد دتکتورها (دود و حرارت) به کمک روشهای استاندارد انجام شود.
- در ششماهه، تست آژیرها، بررسی سیمکشی به ویژه در نقاط طولانی و تست ارتباط دستگاهها ضروری است.
- در بازبینی سالیانه، تمامی اجزا اعم از کنترل پنل، دتکتورها، شستیها، سیمها، باتریها و سیستم ارتباط بازبینی شوند و کالیبراسیون لازم انجام شود.
🚨یکی از اجزای حیاتی سیستم اعلام حریق، دتکتور است. اگر هنگام نگهداری متوجه شدید دتکتوری عملکرد مناسبی ندارد یا نیاز به جایگزینی دارد، میتوانید به صفحه «خرید دتکتور» سایت آکا ایمن مراجعه کنید و مدلهای استاندارد را مشاهده و انتخاب نمایید.شستیها نقطه دستی اعلام حریق هستند و در نگهداری باید تست شوند. اگر یکی از شستیها دچار مشکل شود، خرید شستی جدید الزامی است. برای این کار، به صفحه «خرید شستی اعلام حریق» آکا ایمن مراجعه کنید تا محصولات معتبر را ببینید.
🚨آژیرها وظیفه هشدار صوتی دارند و نباید ضعف یا خرابی در آنها وجود داشته باشد. اگر هنگام سرویس متوجه ضعف صوت یا خرابی شدید، میتوانید از صفحه «خرید آژیر اعلام حریق» آکا ایمن، آژیرهای مناسب و با توان صوتی مطلوب را انتخاب نمایید.
چک لیست تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق
در این بخش، چک لیستی کاربردی بر پایه استانداردهای بینالمللی همراه با توضیح برای هر مورد ارائه شده است:
- بازدید بصری و ظاهری
- بررسی وضعیت کنترل پنل (پاک بودن، برچسبها، LEDها)
- بررسی وضعیت باتریها (زنگزدگی، نشتی، ضعیف بودن)
- کنترل وضعیت سیمکشی (قطع، آسیب، ضعف عایق)
- بررسی شستیها و آژیرها برای آسیب فیزیکی
- تست عملکرد اجزا
- فعال کردن دتکتورها (دود، حرارت) و مشاهده واکنش
- فشردن شستیها و بررسی ثبت آلارم
- آزمایش آژیرها و فلاشرها برای صدای مناسب
- بررسی ارتباط زونها و اطمینان از ارسال سیگنال به پنل
- بررسی و تست باتری و منبع تغذیه پشتیبان
- قطع تغذیه اصلی و بررسی عملکرد سیستم با باتری
- تست بارگذاری باتری به مدت حداقل ۳۰ دقیقه
- کنترل وضعیت شارژر باتری و ترمینالها
- خطاها و گزارشات
- بررسی گزارشات اخیر پنل
- بازبینی دستگاههای trouble یا خطا
- رفع مشکلات ارتباطی یا فالت
- کالیبراسیون و تنظیمات دتکتورها
- در سیستمهای آدرسپذیر، بررسی حساسیت سنسورها
- بازبینی مقادیر تعیینشده دتکتورها
- تمیز کردن سنسورها در محیطهای گرد و غبار
- مستندسازی و ثبت گزارشات
- ثبت تاریخ، نام بازرس، نتایج تست
- نگهداری گزارشها به منظور استفاده در بازرسیها و تضمین کیفیت
- نگهداری چک لیستها و مستندات
- بازبینی ارتباط سیستم با سایر سیستمها
- اگر ساختمان دارای سیستم اسپرینکلر است، بررسی هماهنگی سیستم اعلام با سیستم اطفا
- تست سیگنال Flow switch و سیستم کنترل شیر آب مربوط به اطفا
- بررسی عملکرد سیستم تهویه و انطباق آن با اعلام حریق
نکته: برای مثال، اگر در ساختمان سیستم اسپرینکلر نصب شده باشد، سیگنال از شیر آب (Flow Switch) به سیستم اعلام حریق باید بهدقت تست شود تا وقتی آب در سیستم جریان دارد، اعلان به دستگاه اعلام حریق ارسال گردد و بازبینی شود که آیا دستگاه به درستی آن را به پنل منتقل میکند یا خیر.
نکات تخصصی برای نگهداری حرفه ای سیستم اعلام حریق
- توجه به محیطهای پرگرد و غبار یا محیطهای صنعتی:
در فضاهایی که گرد و غبار زیاد وجود دارد (مثلاً کارگاهها، انبارها یا محیط صنعتی)، سنسورهای دتکتور سریعتر دچار آلودگی میشوند. لازم است تمیزکاری دورهای بیشتری انجام شود و فیلترها یا واضحسازیهای لازم صورت گیرد. - سیستمهای ترکیبی و هماهنگی با سایر سیستمها:
اگر ساختمان مجهز به سیستم اعلام حریق و سیستم اطفای خودکار (مانند اسپرینکلر) باشد، باید نگهداری این دو سیستم بهصورت هماهنگ انجام شود. در چنین ساختمانهایی، عملکرد سوئیچ جریان آب، ارتباط شیرها و زمانبندی قطع و وصل آن باید در چک لیست گنجانده شود. در ساختمانهایی که الزام به نصب اسپرینکلر دارند، مقاله «چه ساختمانهایی نیاز به اسپرینکلر دارند؟» میتواند راهنمای تکمیلی خوبی باشد. - مطابقت با مقررات محلی و ضوابط بومی:
یکی از نکات مهم در نگهداری سیستم اعلام حریق، رعایت مقررات محلی است. برای نمونه، در «ضوابط آتشنشانی تهران» ممکن است برخی الزامات ویژه برای بازرسی و نگهداری سیستم اعلام حریق تعیین شده باشد؛ توصیه میشود علاوه بر چک لیست عمومی، مقررات ملی را نیز مطالعه نمایید.
بخش پرسشهای متداول
چرا باید سیستم اعلام حریق را سرویس کنیم؟
چون بدون نگهداری مستمر ممکن است بعضی دتکتورها، باتریها یا ارتباطها دچار ضعف شوند و هنگام وقوع حریق سیستم هشدار کار نکند یا تأخیر داشته باشد.
آیا نگهداری سیستم اعلام حریق الزامی است؟
بله، در بسیاری از مقررات ایمنی و بیمهها نگهداری منظم و گزارش آن الزامی است و عدم رعایت میتواند موجب مسئولیت حقوقی باشد.
آیا باید تمام دتکتورها را هر بار تست کرد؟
در تستهای کامل سالیانه، بله؛ در بازدیدهای دورهای، تست نمونهای از دتکتورها امکانپذیر است ولی باید چک لیست کامل انجام شود.
چه مدت باید باتریها تست شوند؟
باتریها معمولاً ماهانه از نظر ولتاژ و وضعیت ظاهری بررسی شده و سالانه تست بارگذاری انجام میشود.
چه مستنداتی باید پس از سرویس نگهداری ثبت شود؟
ثبت تاریخ بازدید، نام بازرس، نتایج تست، اقدامات انجامشده، وضعیت قطعات و امضا بازرس ضروری است.
آیا میتوان نگهداری را بدون پیمانکار متخصص انجام داد؟
برخی بازدیدهای ظاهری را میتوان انجام داد، اما تستهای فنی، کالیبراسیون و تعمیرات باید حتماً توسط کارشناس مجاز انجام شود.
با اجرای منظم چک لیست سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق که در این مقاله معرفی شد، میتوانید عملکرد سیستم را در بهترین حالت حفظ کنید، احتمال خرابی را کاهش دهید و ایمنی ساختمان و ساکنان را تضمین نمایید. نگهداری بهموقع نه تنها هزینههای تعمیرات ناگهانی را کاهش میدهد بلکه اعتماد به سیستم را بالا میبرد.
اگر از هم اکنون قصد دارید سیستم اعلام حریق پروژهتان را بهینه کنید یا نیاز به قطعات یدکی دارید، به تیم مشاوران آکا ایمن اعتماد کنید. با تماس تلفنی با کارشناسان ما، طرح نگهداری اختصاصی برای پروژه شما طراحی میشود و تجهیزات استاندارد (دتکتور، شستی، آژیر و …) را با اطمینان کامل تهیه خواهید کرد.
آکا ایمن مرجع معتبر فروش تجهیزات آتشنشانی استاندارد در ایران است. تمامی محصولات تحت تأییدیه سازمان آتشنشانی عرضه میشوند و خدمات پشتیبانی فنی ما همراه شما خواهد بود. برای حفظ ایمنی و ارتقای کارایی سیستم اعلام حریق خود، هماکنون با ما تماس بگیرید و گامی مطمئن در مسیر حفاظت بردارید.


